De oorzaak van afkickverschijnselen is dat het lichaam te lang zonder het verslavende middel zit. Tijdens het afkicken verdwijnt het verslavende middel langzaam uit je systeem. Het lichaam is hier niet aan gewend en geeft signalen dat het behoefte heeft aan meer.
Na het drinken van alcohol of na het roken van een sigaret komt er in je lichaam een stofje vrij, dopamine genaamd. Dopamine geeft een gevoel van beloning, plezier en genot. Ook bij gedragsverslavingen zoals gamen komt dopamine vrij. Door de dopamine voelen verslaafden zich vaak goed als zij het verslavende middel innemen of uitvoeren, waardoor zij steeds vaker op zoek gaan naar dit gevoel. Echter worden de ontvangers van je lichaam steeds minder gevoelig voor de effecten van het verslavende middel of gedrag, waardoor je steeds meer tot je moet nemen voor hetzelfde effect. Als je het verslavende middel niet meer neemt of uitvoert geeft je lichaam signaaltjes af en dit zijn afkickverschijnselen.